Cách chữa tắc 1 tia sữa hiệu quả cho các mẹ hết lo lắng
Các bà mẹ đang cho con bú hẳn ít nhiều cũng từng gặp phải tình trạng tắc tia sữa và tắc sữa 1 tia. Vậy cách chữa tắc 1 tia sữa như thế nào? Các mẹ có thể làm gì để hạn chế tình trạng này? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây để bỏ túi những bí kíp hữu ích các mẹ nhé.
1. Tắc 1 tia sữa là gì?
Tia sữa hay còn gọi là ống dẫn sữa. Khi sữa mẹ được sản xuất ra từ tuyến sữa, các bắp thịt xung quanh tuyến sữa sẽ co bóp và đẩy sữa vào ống dẫn sữa. Trong cơ thể, ống dẫn sữa được ví như là một chiếc ống hút có tác dụng dẫn sữa từ bên trong bầu ngực của mẹ đưa tới núm vú cho bé bú. Trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ, các mẹ sẽ có khoảng 10 tia sữa hoặc nhiều hơn hay ít hơn.
Tắc 1 tia sữa là tình trạng sữa mẹ bị giữ lại tại 1 trong các tia sữa ở bầu ngực trong khi các tia sữa khác vẫn hoạt động bình thường. Khi mẹ bị 1 tắc tia sữa, tuyến sữa vẫn hoạt động bình thường và sản xuất ra nhiều sữa mẹ. Tuy nhiên, 1 ống dẫn sữa bị hẹp hoặc bị tắc khiến sữa không thể thoát ra ngoài núm vú được. Mẹ sẽ thấy có cục cứng nhỏ nhô lên ở tia sữa bị tắc.
Mẹ bị tắc 1 tia sữa vẫn có sữa cho con bú nhưng lượng sữa mà bé bú được ít hơn. Dù mẹ chỉ bị tắc 1 tia sữa nhưng nếu không nhanh chóng khắc phục, tắc 1 tia sữa có thể gây ra tình trạng căng tức ngực, viêm tuyến sữa, áp xe vú, sốt cao, đau nhức,…
2. Nguyên nhân bị tắc 1 tia sữa
Mẹ có thể bị tắc 1 tia sữa do những nguyên nhân sau đây:
- Do mẹ vừa sinh con: Nhiều trường hợp các mẹ sau sinh gặp phải tình trạng bị tắc tia sữa. Các mẹ sinh mổ hay gặp phải tình trạng này hơn vì không cho con bú được ngay sau khi sinh. Mẹ có thể gặp phải tình trạng tắc 1 tia sữa hoặc tắc nhiều tia sữa.
- Mẹ thừa sữa: Những mẹ có lượng sữa dồi dào khi bé ăn không hết cũng không vắt ra mà để lại trong bầu ngực. Lượng sữa còn lại dồn đọng trong ngực gây ra tắc nghẽn ống dẫn sữa và dẫn đến tắc 1 tia sữa hoặc tắc nhiều tia sữa. Mẹ sẽ tắc 1 tia sữa nếu như để sữa thừa thường xuyên ở 1 bên bầu ngực
- Bé ngậm bú mẹ không đúng cách: Nếu như mẹ để cho bé ngậm núm vú không đúng cách, lực bú yếu sẽ khiến bé không thể bú đủ lượng sữa mẹ đã sản xuất ra. Lượng sữa còn lại bị thừa gây tắc tia sữa ở bên ngực mẹ không cho bé bú đúng.
- Mẹ không cho con bú thường xuyên ở 1 bên ngực: Nếu mẹ không cho bé bú thường xuyên hoặc không hút sữa quá 5h/ngày ở 1 bên ngực có thể dẫn đến tình trạng bị tắc 1 tia sữa bên ngực ít được bú.
- Ngực chịu áp lực: Nếu mẹ mặc áo ngực quá chật hoặc địu bé thường xuyên trước ngực sẽ gây ra áp lực cho ngực. Mẹ thường tắc 1 tia sữa ở bên ngực chịu nhiều áp lực hơn.
- Stress: Mẹ gặp phải nhiều căng thẳng, mệt mỏi sẽ làm ảnh hưởng đến hormone vận chuyển sữa là oxytocin khiến quá trình giải phóng sữa ra ngoài gặp trục trặc gây ra tình trạng tắc 1 hoặc nhiều tia sữa.
3. Cách chữa tắc 1 tia sữa
Có nhiều ý kiến khác nhau về cách chữa tắc 1 tia sữa, các mẹ có thể tham khảo một số cách dưới đây.
3.1. Theo khoa học
Mẹ có thể sử dụng những phương pháp khoa học sau để chữa tắc 1 tia sữa:
- Massage bầu vú bằng tay: Massage bầu vú bằng tay có tác dụng lưu thông tuyến vú, cải thiện tuần hoàn của các tia sữa và giúp thông tia sữa hiệu quả. Dùng tay massage ngực sẽ giúp mẹ đánh tan cục sữa ứ đọng trong tia sữa bị tắc. Mẹ có thể dùng tay để xác định tia sữa bị tắc và tập trung massage cho khu vực này. Cách thực hiện như sau:
- Dùng ngón tay trỏ và ngón tay giữa day ép lên bầu ngực theo hướng vòng tròn từ trong ra ngoài, từ trái sang phải với một lực vừa phải.
- Thực hiện lần lượt cả hai bên bầu ngực, làm nhiều hơn ở bầu ngực có tia sữa bị tắc.
- Dùng máy hút sữa: Máy hút sữa sẽ giúp các mẹ hút hết lượng sữa dư thừa sau khi con bú để tránh sữa tồn đọng gây tắc tia sữa. Các mẹ có thể lựa chọn máy hút sữa bằng tay hoặc bằng điện tùy theo nhu cầu sử dụng và khả năng. Nếu có thể, các mẹ nên dùng máy hút sữa bằng điện có chế độ massage vì vừa giúp mẹ hút sữa hiệu quả lại giúp massage ngực làm sữa thông nhanh hơn. Các mẹ nên chú ý hút hết sữa ở bầu ngực bị tắc 1 tia sữa trước sau đó mới chuyển sang bên còn lại. Máy hút sữa giúp mẹ vắt sữa ra nhanh hơn, nhiều hơn là khi mẹ tự vắt bằng tay không.
- Cho con bú nhiều hơn bên bị tắc: Mẹ nên để bé bú nhiều hơn ở bầu ngực bị tắc 1 tia sữa sau đó bú đều 2 bên. Hoạt động bú, mút sữa của bé sẽ có tác dụng làm thông tia sữa hiệu quả.
- Cho con bú hết sữa: Mẹ nên để bé bú cho tới khi hết sữa để tránh sữa dư thừa còn đọng lại trong ngực khiến tình trạng tắc tia sữa trầm trọng thêm. Nếu bé đã bú đủ lượng sữa và không muốn bú tiếp, mẹ nên vắt hết sữa thừa ra ngoài.
3.2. Mẹo chữa tắc tia sữa
3.2.1. Uống nước
Các mẹ có thể chữa tắc tia sữa bằng những loại thức uống sau đây:
Uống nước lá đinh lăng:
Đinh lăng có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe như bổ máu, thanh nhiệt giải độc, tăng cường sức khỏe, chữa tắc tia sữa và giúp lợi sữa.
Các mẹ sử dụng 200g lá đinh lăng tươi hoặc 20g lá đinh lăng khô đem rửa sạch đun sôi với 200ml nước trong 5-7 phút. Chắt lấy nước đầu tiên và tiếp tục đổ thêm 200ml nước nữa vào đun sôi lấy nước thứ 2. Dùng nước lá đinh lăng uống xen kẽ với nước lọc trong liên tiếp 3 ngày.
Uống nước xơ mướp:
Nước xơ mướp có tác dụng chữa tắc tia sữa hiệu quả được nhiều mẹ áp dụng thành công. Các mẹ chọn những quả mướp đã già đem ngâm nước cho phần thịt quả ra hết sau đó phơi khô phần xơ mướp.
Dùng 1 cái xơ mướp khô, 1 củ hành khô, 10 gai bồ kết đem băm nhỏ đun với 400ml nước. Đến khi lượng nước còn khoảng 100ml thì lọc lấy nước uống làm 2 lần trong ngày. Uống nước xơ mướp liên tục 2-3 ngày kết hợp với việc massage bầu ngực để có tác dụng thông tắc tia sữa.
Uống nước lá bồ công anh:
Lá bồ công anh có tính mát, có tác dụng thanh nhiệt giải độc cơ thể, tiêu viêm, chữa mụn nhọt, lở loét. Uống nước lá bồ công anh sẽ giúp tia sữa bị tắc của các mẹ nhanh chóng tan và sữa lại được lưu thông.
Các mẹ chọn 30g lá bồ công anh tươi đem rửa sạch, ngâm với nước muối 20-30 phút sau đó vớt ra để ráo nước. Giã nát hoặc xay lá bồ công anh với 1 chút muối. Lọc lấy nước uống. Các mẹ uống nước lá bồ công anh liên tục 2-3 ngày để thấy hiệu quả.
3.2.2. Đắp/massage
Đắp lá đinh lăng:
Các mẹ dùng 200g lá đinh lăng tươi đem rửa sạch để ráo nước. Dùng lá đinh lăng đó đem giã nhỏ hoặc dùng máy xay sinh tố xay nát. Dùng hai chiếc khăn mỏng chia đều hỗn hợp thành 2 phần và bọc lại đắp lên hai bầu ngực. Sau 1 giờ, các mẹ gỡ ra và rửa sạch ngực với nước ấm.
Lá diếp cá+ đinh lăng:
Các mẹ lấy 100g lá đinh lăng tươi, 50 lá diếp cá tươi. Chọn lá bánh tẻ không quá non hoặc quá già, không bị sâu bệnh. Đem lá rửa sạch để ráo nước sau đó giã nát. Dùng hỗn hợp lá rau diếp cá và lá đinh lăng đã giã nát có tác dụng làm mát, chữa viêm, giảm tắc tia sữa và giảm cảm giác đau nhức. Các mẹ đắp hỗn hợp trong 20 phút sau đó rửa sạch lại bằng nước lạnh. Mỗi ngày, các mẹ đắp 1 lần cho tới thấy hết tắc tia sữa.
Lá tía tô + ngọn rau dừa nước:
Các mẹ lấy 1 nắm lá tía tô và 1 nắm ngọn rau dừa nước đem rửa sạch để ráo nước. Giã nhỏ hỗn hợp hai lá trên và dùng nó đắp lên hai bầu ngực. Dùng khăn hoặc băng gạc để cố định lại tránh hỗn hợp rơi ra ngoài. Các mẹ đắp hỗn hợp 20-30 phút sau đó rửa sạch lại với nước ấm. Các mẹ nên đắp mỗi ngày liên tục để có tác dụng chữa tắc tia sữa.
Lá bồ công anh + lá gấc:
Dùng 50g lá bồ công anh tươi, 40g lá gấc tươi đem rửa sạch để ráo nước. Giã nhỏ hỗn hợp trên và dùng bã đắp lên hai bầu ngực. Sau 30 phút, các mẹ gỡ ra và rửa sạch lại với nước ấm. Mỗi ngày, các mẹ đắp 1 lần và thực hiện đắp liên tục 3-4 ngày để thấy hiệu quả.
Đắp hành tím:
Hành tím có tính cay nóng có tác dụng lưu thông tuyến sữa, chữa tắc tia sữa 1 bên. Các mẹ chọn những củ hành tím to vỏ hết vỏ khô và cắt thành những lát mỏng. Sau đó, đặt những miếng hành tím đã cắt mỏng lên bầu ngực trừ phần núm vú. Mẹ có thể dùng khăn sạch để cố định những lát hành tím lại, tránh cho chúng bị rơi ra ngoài. Sau khi đắp xong, các mẹ nên chú ý rửa sạch bầu ngực vì hành tím cay và có mùi hôi có thể khiến bé bị cay mắt hoặc không muốn bú sữa mẹ. Thực hiện đắp hành tím hai lần mỗi ngày và đắp liên tục trong 4 ngày để thấy hiệu quả.
Đắp lá mít:
Các mẹ có thể dùng lá mít để chữa tắc 1 tia sữa như sau:
- Chọn những lá mít tươi bánh tẻ đem rửa sạch và để ráo nước.
- Hơ nóng lá mít trên lửa sau đó đặt lên bầu ngực. Các mẹ sinh bé trai dùng 7 lá, các mẹ sinh bé gái dùng 9 lá.
- Đắp cho tới khi lá mít hết nóng thì bỏ ra và thực hiện massage ngực.
- Mỗi ngày, các mẹ có thể thực hiện đắp lá mít 2 lần vào buổi sáng và buổi tối. Thực hiện đắp lá mít liên tục trong 3-4 ngày để thấy có tác dụng.
Massage bằng xôi nếp:
Massage bằng xôi nếp cũng là một cách chữa tắc 1 tia sữa hiệu quả. Các mẹ nấu xôi nếp chín sau đó dùng 1 chiếc khăn sạch mềm bọc xôi lại. Dùng xôi nóng đã bọc khăn chườm lên hai bên bầu ngực, nhất là bầu ngực có tia sữa bị tắc. Động tác chườm và hơi nóng từ xôi sẽ có tác dụng làm cho ống dẫn sữa bị tắc giãn ra, sữa có thể lưu thông trở lại như bình thường. Các mẹ massage cho tới khi thấy xôi nguội hẳn. Một số mẹ không chịu được độ nóng cao có thể đợi xôi nguội bớt sau đó mới chườm lên bầu ngực hoặc bọc thêm 1 chiếc khăn nữa bên ngoài để giảm độ nóng.
Một tuần, các mẹ có thể massage với xôi nếp 3-4 lần. Không nên massage với xôi nóng mỗi ngày vì độ nóng cao có thể khiến cơ ngực mẹ chảy xệ.
Đắp đu đủ:
Các mẹ có thể dùng đu đủ để chữa tắc 1 tia sữa hiệu quả. Chọn 1 quả đu đủ non rửa sạch và cắt thành những lát mỏng khoảng 0,5cm. Sau đó, các mẹ đem nướng những lát đu đủ cho nóng và dùng chúng đắp lên bầu ngực. Cách mẹ thực hiện đắp đu đủ khoảng 3 lần/tuần. Nhiều người bị dị ứng với nhựa đu đủ. Vì thế, trước khi đắp lên ngực, các mẹ nên thử trước với 1 vùng nhỏ để tránh bị dị ứng.
Men rượu:
Các mẹ dùng 1 viên men nấu rượu đem giã nhỏ cho thêm nước vào thành 1 hỗn hợp sệt. Dùng hỗn hợp đó đắp đều lên hai bên bầu ngực. Đắp cho tới khi men khô cứng lại thì gỡ ra và rửa sạch bầu ngực với nước. Men rượu có tính ấm nóng có thể giúp các mẹ cải thiện tình trạng tia sữa bị tắc. Các mẹ đắp men rượu 3-4 lần/tuần cho tới khi hết tắc.
Đắp lá bắp cải:
Dùng lá bắp cải để chữa tắc 1 tia sữa như sau: Các mẹ tách lá bắp cải ra rửa sạch, để ráo nước. Hơ lá bắp cải trên lửa cho đến khi lá hơi héo lại và nóng. Dùng lá bắp cải đắp lên bầu ngực cho tới khi lá hết nóng thì hơ lá khác đắp tiếp. Các mẹ đắp lá bắp cải khoảng 30 phút mỗi ngày và thực hiện liên tục 3-4 ngày để có tác dụng. Với phần cọng cứng của lá bắp cải, các mẹ day ép nó lên khu vực tia sữa bị tắc.
Hạt gấc + rượu trắng + lá mít:
Các mẹ lấy hạt gấc đem mài ra thành bột hòa thêm rượu trắng vào thành hỗn hợp sệt. Dùng hỗn hợp đó bôi đều lên bầu ngực trừ phần núm vú. Dùng lá mít đem rửa sạch vò nát với nước. Nhúng lược gỗ vào nước lá mít chải xuôi lên bầu ngực. Thực hiện chải 7 lần với các mẹ sinh bé trai, 9 lần với các mẹ sinh bé gái theo cách dân gian. Sau khoảng 20 phút, các mẹ rửa sạch bầu ngực với nước nóng. Thực hiện cách này 2-3 ngày liên tục để thấy hiệu quả.
Gừng + rượu trắng:
Gừng có tính cay ấm giúp lưu thông tuyến sữa, giảm tắc tia sữa. Các mẹ chọn nửa cân gừng tươi đem rửa sạch để ráo nước. Giã nát hoặc xay gừng sau đó trộn với rượu trắng thành 1 hỗn hợp sệt. Các mẹ dùng 1 chiếc khăn sạch bọc lấy hỗn hợp và đắp lên bầu ngực, trừ phần núm vú. Để yên hỗn hợp 30 phút đến 1 giờ. Sau thời gian đắp, các mẹ gỡ hỗn hợp xuống và rửa sạch bầu ngực với nước ấm.
4. Phòng ngừa bị tắc 1 tia sữa
Để phòng ngừa bị tắc 1 tia sữa, bạn cần lưu ý những điểm sau:
- Giữ vệ sinh bầu ngực và núm vú: Các mẹ nên thường xuyên vệ sinh bầu ngực và núm vú bằng khăn sạch và nước muối loãng để tránh nhiễm trùng và vi khuẩn xâm nhập gây tắc tia sữa.
- Cho trẻ bú đều hai bên bầu ngực.
- Giữ sữa chảy đều ở hai bên bầu ngực: Một trong nhiều cách để ngăn chặn tình trạng tắc 1 tia sữa là giữ cho sữa được chảy đều ở hai bên bầu ngực. Vì vậy, nếu các mẹ biết rằng bé không bú hết lượng sữa ở bên nào, hãy sử dụng máy hút sữa lấy sữa ra khỏi ngực. Bằng cách này, các mẹ có thể ngăn ống dẫn sữa bị tắc và bị viêm do quá đầy.
- Tránh áp lực lên vùng ngực: Các mẹ có thể ngăn chặn ống dẫn sữa bị tắc bằng cách tránh đặt bất kỳ áp lực nào lên ngực của bạn. Làm như vậy có thể ngăn chặn dòng sữa chảy qua ống dẫn sữa. Các mẹ nên tránh sử dụng các loại áo lót không vừa vặn hoặc dùng dây buộc chặt trên người mang em bé. Các mẹ cũng nên tránh ngủ sấp.
- Tự xoa bóp ngực: Xoa bóp ngực một cách nhẹ nhàng là một cách tốt để ngăn ngừa tắc nghẽn tia sữa. Ngoài việc mát xa, bạn cũng có thể dùng một loại thuốc chống viêm mà bạn có thể mua qua quầy để giảm sưng.
Các mẹ hãy nhớ cần hành động ngay lập tức nếu một ống dẫn bị tắc, ngăn ngừa tình trạng tắc sữa tiến triển thành những biến chứng nghiêm trọng hơn. Với những chia sẻ trên, các mẹ hãy ghi nhớ những cách chữa tắc 1 tia sữa hiệu quả này để có thể sử dụng ngay khi cần nhé.
- Nguyên phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
- Chủ tịch Hội đồng khoa học của Viện Dinh dưỡng Quốc gia.
- Năm 2013: PGS.TS Nguyễn Thị Lâm nhận giải thưởng “Đánh giá hiệu quả can thiệp về dinh dưỡng và luyện tập để giảm thừa cân, béo phì ở người trưởng thành” hợp tác cùng Đại học Nhật Bản.
- Năm 2014: PGS.TS Nguyễn Thị Lâm nhận giải thưởng “Đánh giá hiệu quả chế độ ăn cho bệnh nhân trước và sau phẫu thuật tại bệnh viện Bạch Mai” hợp tác cùng Đại học Boston, Mỹ.
